W przyszłym roku minie sto lat od powstania Włoskiej Partii Komunistycznej (Pci – Partito Comunista Italiano), a w związku z tym w księgarniach w Italii pojawiają się książki dotyczące historii komunizmu na Półwyspie Apenińskim. Wśród nich zwraca uwagę „Kiedy byli komuniści. Sto lat Pci, między kroniką a historią. Ze świadectwem Umberto Terraciniego)” – Mario Pendinelliego i Matcello Sorgiego.

W książce przypomniane najważniejsze postaci związane z komunizmem w Italii. takie jak Antonio Gramsci, jeden ze współzałożycieli partii i jeden z pierwszych redaktorów gazety L’Ordine Nuovo. Dodano także zrobiony przed wielu laty wywiad Pendinelliego z Terracinim.

Umberto Terracini to postać o tyle dla Polaków ciekawa, że w 1939 roku głośno mówił o pakcie Ribbentrop-Mołotow, sprzeciwiał się napaści na Polskę i za to został karnie usunięty z partii. Chociaż potem był krytykiem Stalina, to z drugiej strony potrafił w 1956 roku oficjalnie poprzeć sowiecki najazd na Węgry.

„Kiedy byli komuniści” – jak przekonuje wydawca Ottavio Di Brizzi z oficyny Marsilio – nie jest jednak tylko książką dla sympatyków lewicy, mogą ja także, z ciekawością czytać zażarci antykomuniści, gdyż historia, która zaczyna się przed wybuchem I wojny światowej, gdy dwóch młodych ludzi – jednym jest Gramsci a drugim Palmiro Togliatti – kłóci się o autentyczność XII tablic prawa z antycznego Rzymu, jest po prostu częścią kolektywnej historii Włoch.

Edizione – Marsilio Specchi