URODZINY KRZYWEJ WIEŻY

W Pizie, na Placu Cudów (Piazza dei Miracoli), stoi dzwonnica katedry Santa Maria Assunta. Pizańczycy zwą ją po prostu Wieżą (la Torre) lub Dzwonnicą (il Campanile), ale na całym świecie nie ma chyba człowieka, który nie słyszałby o słynnej Krzywej Wieży (Torre Pendente). 9 sierpnia rozpoczynają się trwające rok uroczystości związane z 850. urodzinami tej budowli. 

9 sierpnia 1173 roku wmurowano kamień węgielny i rozpoczęto pierwsze prace budowlane, ale ukończenie dzwonnicy zajęło jeszcze dwa wieki. Uroczysta inauguracja odbyła się bowiem dopiero w 1372 roku.

W la Torre umieszczono siedem dzwonów, a każdy z nich ma swoje imię. 

Dzwon Dal Pozzo

Assunta – jest największym dzwonem, odlanym w 1654 roku przez Giovanniego Pietro Orlandiego. 

Krucyfiks – w 1572 roku odlany przez Vincenza Possentiego.

San Ranieri – z 1735 roku, a jego twórcą jest Pier Francesco Berti z Lukki. Dzwon ten jest też zwany Sprawiedliwością lub Dzwonkiem Zdrajcy, ponieważ dzwonił za każdym razem, gdy zdrajca był skazany na śmierć. Mówi się, że smutny dźwięk dzwonu zadzwonił, gdy naszła kolej na hrabiego Ugolino, wspomnianego w Piekle Dantego.

Dal Pozzo – odlany został w 1606 roku, ale uszkodziły go bomby podczas II wojny światowej, dlatego w 2004 zastąpiono go kopią z odlewni Marinelli. 

Pasquereccia – z 1262 roku, dzieło ludwisarza Lotteringio di Bartolomeo (Locterineus de Pisis).

Terzia – dzieło huty alzackiej lub lotaryńskiej z 1473 roku.

Vespruccio – pierwotnie odlany w XIV wieku, a wymieniony na nowy w 1501 roku. 

Architekt Krzywej Wieży długo pozostawał nieznany. Przypisywano autorstwo Diotisalviemu, który zbudował też stojące nieopodal Baptysterium. Ale w grę wchodził też Gherardi oraz, co zawsze lansował Giorgio Vasari – Bonanno Pisano.

Architekt Krzywej Wieży

W pobliżu Krzywej Wieży odkryto nagrobek tego ostatniego, a w XIX wieku znaleziono płytkę z napisem „Mirificum qui certus opus condens statui unum, / Pisanus civis Bonannus nomine dicor” (Ja, który z pewnością wybudowałem, to godne podziwu dzieło ponad wszystko inne, jestem obywatelem Pizy zwanym Bonanno). Wydaje się więc, że Vasari miał rację i Campanila stanęła dzięki twórcy drzwi do pizańskiego Baptysterium.

Od początku budowa nastręczała trudności – pierwszą fazę prac przerwano na środku trzeciego pierścienia z powodu osunięcia się podłoża, na którym stanęła podstawa wieży. Ta niestabilność terenu, w korycie dawnej rzeki Auser jest przyczyną owego nachylenia wieży, dzięki któremu Piza zyskała międzynarodową sławę. 

Detale na wieży

[…] ten Guglielmo, zgodnie z tym, co zostało powiedziane, w roku 1174 wraz z rzeźbiarzem Bonanno zbudował dzwonnicę Duomo w Pizie. Ci dwaj architekci nie mieli zbyt wielkiego doświadczenia w budowlach, dlatego dzwonnica pochyliła się z jednej strony” –  donosił Vasari w „Żywotach najwspanialszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów”. 

Prace wznowiono w 1275 roku, pod przewodnictwem Giovanniego di Simone i Giovanniego Pisano, dodając kolejne trzy piętra. Próbowali oni też wyprostować wieżę, dlatego te piętra wyglądają jakby przechylały się w przeciwnym kierunku. Prace ukończono w połowie następnego stulecia.

Krzywa Wieża zainspirowała Galileusza do przeprowadzenia eksperymentu naukowego polegającego na zrzuceniu dwóch kul o różnych masach z dzwonnicy i zmierzeniu czasu ich spadania. Obie dosięgnęły ziemi w tym samym momencie, dzięki czemu uczony udowodnił, że czas spadania jest taki sam co stało się podwaliną mechaniki klasycznej. 

Z biegiem wieków nachylenie wieży wzrosło, dlatego w latach 1990–2001 potrzebne były prace konserwatorskie, aby uniknąć zawalenia się budowli. Opasano niektóre piętra żelaznymi prętami, dodano przeciwwagę z płyt ołowiu (ok. 900 ton). Wieżę odrestaurował zespół pod kierunkiem Polaka Michelego Jamiolkowskiego, profesora geotechniki z Politechniki w Turynie. Jego zespół dał Krzywej Wieży gwarancję wytrzymałości na kolejnych 300 lat.