15 sierpnia to tradycyjny dzień wolny w Italii już od… dwóch tysiącleci. W samym terminie „Ferragosto” ukryta jest odpowiedź na pytanie, jak doszło do tego, iż odgórnie ustalono, że tego właśnie dnia Rzymianie powinni odpoczywać. Wszystko stało się w roku 18 przed Chrystusem, gdy cesarz Oktawian August ustalił i nakazał, by to właśnie tego dnia obywatele rzymscy odpoczywali – w trakcie Feriae Augusti (wakacji Augusta).

Święta takie jak Consualia (dotyczące boga Conso) czy Vinalia Rustica były związane ze zbiorami plonów i żniwami, Ferragosto dawało szansę świętowania i ucztowania, a później zwyczaj został adaptowany przez Kościół Katolicki i zamieniony w święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, czyli Matki Bożej Zielnej.

W trakcie Ferragosto (inaczej mówiono też Augustali), nie tylko odpoczywano, czy ucztowano po tygodniach ciężkiej pracy. Urządzano także wyścigi – koni, wołów, osłów czy mułów. Pamiątką tego zwyczaju jest palio w Sienie, czyli wyścig konny (każda z contrad, sienieńskich dzielnic, wystawia swojego konia), odbywa się 16 sierpnia na słynnym, opadającym w dół placu. Palio zorganizowano na początku XIII wieku dla uczczenia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Już w VI wieku cesarz Maurycy (582-602) polecił obchodzić w całym swoim państwie 15 sierpnia osobne święto dla uczczenia tajemnicy Wniebowzięcia. W Rzymie papież św. Sergiusz I (687-701) ustanawił na tę uroczystość procesję. 

W czasach współczesnych, Włosi zaczęli wyjeżdżać w Ferragosto na odpoczynek, zwiedzanie innych miast lub do morskich kurortów, a boom na takie świętowanie zaczął się w epoce faszyzmu, w latach 20. i 30. XX wieku. Do dzisiaj jednak w ten dzień korkują się autostrady, przeważnie jedzie się nad morze. Sam Rzym w Ferragosto pustoszeje i niektórzy polecają, by to właśnie w czasie Augustali przyjeżdżać do Wiecznego Miasta, bu je spokojnie zwiedzić.

Pirelli to wielonarodowa marka o włoskich korzeniach, której nikomu specjalnie nie trzeba przedstawiać. Mówisz Pirelli, myślisz opony. Opony do roweru, motoru czy auta. Każdy, kto choć raz musiał kupić ogumienie do swojego pojazdu wie, że Pirelli to marka opon z tak zwanej wyższej półki, a tam nie trafia się przypadkiem, na to trzeba zapracować. A zaczęło się tak…

Giovanni Battista Pirelli urodził się 27 grudnia 1848 roku w Varennie jako syn piekarza. Nie miał łatwego dzieciństwa, w wieku 9 lat stracił ojca, ale ten wcześniej zdążył zarazić młodego Giovanniego swoim życiowym credo mówiącym, że tylko ciężką pracą można coś osiągnąć.

Najlepszy student

Mając lat 13 Pirelli wyjechał uczyć się do Mediolanu. Edukację w Instituto Tecnico Superiore (późniejsza Politechnika mediolańska) zakończył w 1870 roku z tytułem inżyniera. A ponieważ był najlepszym studentem na kierunku inżynieria przemysłowa, więc otrzymał stypendium ufundowane przez szlachciankę Teresę Berrę Kramer. Umożliwiło mu to wyjazd za granicę, by poznawać nowinki przemysłowe, które można by potem wdrożyć w Italii.

Podróżując po Europie przez dziewięć miesięcy, Pirelli odwiedził firmy zajmujące się działalnością różnego typu m.in. obróbką metali, fabryki włókiennicze, poznał przemysł mechaniczny i kolejowy. W sumie zwiedził 138 przedsiębiorstw, a sześć z nich szczególnie zwróciło jego uwagę – zajmowały się one sektorem gumowym.

Pierwsza fabryka

Po powrocie do Włoch, Giovanni przy wsparciu profesorów z Istituto Tecnico Superiore, Giuseppe Colombo i Francesco Brioschiego oraz dzięki relacjom, które nawiązał z zagranicznymi producentami, 28 stycznia 1872 roku, otworzył pierwszą na terenie Włoch fabrykę produkującą gumowe przedmioty takie jak uszczelki, pasy transmisyjne, zawory czy gumowe węże. Co ciekawe pierwszy zakład „G.B. Pirelli & C.” znajdował się dokładnie w tym miejscu, gdzie dziś stoi wieżowiec Pirelli, znany jako Pirellone.

Z biegiem czasu firma rozszerzała swoją ofertę także o inne przedmioty z gumy, m.in. zabawki, piłki do gry, dywany, płaszcze przeciwdeszczowe, pasmanterię, a nawet materiały na potrzeby szpitali. Interes się rozwijał, ale Giovanni Pirelli nie zamierzał spocząć na laurach i w 1879 roku zapoczątkował działalność na nowym rynku, zdominowanym do tej pory przez Brytyjczyków – rozpoczął produkcję kabli elektrycznych i telegraficznych. Dzięki wprowadzonym przez jego firmę innowacjom w tej dziedzinie, przedsiębiorstwo dostało rządowe zamówienie na podwodną sieć telegraficzną łączącą półwysep apeniński z włoskimi wyspami oraz na elektryfikację kolei. 1 stycznia 1883 roku na otwarciu sezonu w mediolańskiej La Scali, budynek został oświetlony 2880 żarówkami, które zostały zasilone kablami wyprodukowanymi przez Pirelli.

Paryż-Pekin

W 1894 roku mediolańska firma położyła kamień węgielny pod swoją flagową już dziś działalność i zaczęła produkcję opon do rowerów oraz welocypedów. Pierwsze modele to „Stella” i „Tipo Milano”. Bazując na swoim kilkuletnim już doświadczeniu w produkcji opon, w 1899 roku Pirelli wypuścił pierwszą oponę do motocykla, a potem oponę samochodową „Ercole”. Trzy lata póżniej firma Pirelli rozpoczęła ekspansję poza Włochy, a świat opanował szał motoryzacji. Tymczasem pod koniec stycznia 1907 roku, francuska gazeta „Le Matin”, zadała swym czytelnikom pytanie, które zmieniło na zawsze oblicze sportu: 

To co trzeba dziś udowodnić, to to, że dopóki człowiek ma samochód, może zrobić wszystko i pojechać wszędzie. Czy jest ktoś, kto podejmie się tego lata podróży samochodem z Paryża do Pekinu?

Ku wielkiemu zaskoczeniu dziennikarzy, kilkudziesięciu śmiałków zgłosiło gotowość odbycia takiej przygody. Dziennikarzom z „Le Matin”, nie pozostało nic innego jak pójść za ciosem. Przygotowali zasady wyścigu oraz dokonali bardzo istotnej zmiany, która wpłynęła na liczbę uczestników – start miał być w Chinach, a meta we Francji. Ten ruch spowodował wykruszenie się części chętnych, gdyż nie każdego było stać na przetransportowanie statkiem samochodu do Chin. 

10 czerwca spod Ambasady Francuskiej w Pekinie wyruszył pierwszy międzynarodowy konkurs w historii motoryzacji. Udział wzięło w nim pięciu śmiałków, a zwycięzcą został książę Scipione Borghese w samochodzie Itala, wyposażonym oczywiście w opony Pirelli. Kolejnym sportem, w którym używano ogumienia mediolańskiej firmy, było kolarstwo. W 1909 roku, trzydziestu z pięćdziesięciu kolarzy wyścigu Giro d’Italia, jechało na pirellich. 

Muzeum Gumy i nowojorska giełda

W międzyczasie wybuch I wojny światowej przyniósł firmie duże kontrakty ze strony wojska, które potrzebowało opon do samolotów. Pirelli realizowała zamówienia militarne i kontynuowała badania nad swoimi oponami. W latach dwudziestych wypuszczono na rynek oponę „Superflex Cord” – pierwszą na świecie oponę diagonalną, niskociśnieniową. Miała ona lepszą przyczepność i była trwalsza niż jakakolwiek inna opona konkurencji. Została ona okrzyknięta mianem zwycięskiej po pierwszym Grand Prix Włoch w 1922 roku. To wtedy firma obchodziła pięćdziesięciolecie swojej działalności, i z tej okazji zostało otwarte Muzeum Gumy Pirelli. W 1927 roku Pirelli wypuściło kultową oponę „Stella Bianca” – tak nowoczesną, tak wyprzedzająca swoje czasy, że montowano ją w autach do późnych lat 50. Od kilku lat model ten przeżywa swój renesans, gdyż firma wznowiła jej produkcję, na potrzeby klasycznych samochodów kolekcjonerskich. Opona zachowała swój wygląd, ale wewnątrz skrywa najnowsze osiągnięcia techniki. W roku 1929 Pirelli weszło na nowojorską giełdę papierów wartościowych. Trzy lata po tym wydarzeniu założyciel i prezes marki Giovanni Battista Pirelli umarł w wieku 84 lat.

Słynne logo

Stery przejął jego syn Piero, od tego momentu innowacja marketingowa i technologiczna stają w firmie na pierwszym planie. Wówczas też powstało znane do dziś na całym świecie logo marki z charakterystycznym długim P, które rozciąga się niczym guma.

Wybuch II wojny spowodował chwilowy zastój rozwoju w branży, ale już cztery lata po zakończeniu światowego konfliktu Pirelli rozpoczęło pracę nad przełomowym produktem, pierwszą oponą radialną Pirelli, która otrzymała nazwę „Cinturato”, a do sprzedaży trafiła w 1953 roku. Była to pierwsza opona „tekstylna” z indeksem prędkości SR – oznaczało to ni mniej ni więcej, jak to, że auta jej używające mogły się rozpędzić do zawrotnej jak na tamte czasy prędkości 180 km/h. Cinturato trafiały na wyposażenie takich perełek motoryzacji jak Ferrari 365 GT, Lamborghini Miura, Fiat 124 czy Porshe 911. W tym samym roku opony Pirelli zdobyły osiem podiów Formuły 1 z Ferrari i Maserati. Kiedy w roku 1956 umarł Piero Pirelli, prezesem został jego brat Alberto, kontynuując wizję Piero. 

Kalendarz Pirelli

Kolejnym przełomowym „wynalazkiem” Pirelli o dziwo nie była opona. W 1964 roku szukając strategii marketingowej, która przegoni konkurentów, firma wypuściła pierwszą edycję legendarnego do dziś kalendarza. Zdjęcia oprócz produktów firmy ukazywały piękno kobiecego ciała. Kalendarz od początku wydawany był na najlepszym papierze, oczy oglądających cieszyły najlepsze modelki, a zdjęcia wykonywali artyści w swoim fachu. Kalendarz szokował, łamał ówczesne tabu, ale przykuwał uwagę, a o to chodziło pomysłodawcom. 

Alberto Pirelli w wieku 83 lat zrezygnował z zarządzania przedsiębiorstwem przekazując pałeczkę swojemu synowi Leopoldo, który postawił sobie za cel wzrost produkcji i obrotów, pomóc w tym miała współpraca z innymi markami. W 1971 roku połączono siły z firmą Dunlop. W 1974 roku światło ujrzała kolejna przełomowa innowacja, pierwsza na świecie szeroka opona radialna o niskim profilu „Cinturato P7”, stworzona jako opona wyścigowa. Pozwalała na zwiększenie dotychczasowych osiągów aut sportowych oraz przekładała się na lepsze prowadzenie. Zaprojektowano ją specjalnie dla Lancii Stratos. Na początku lat 80. opony Pirelli, po 25 latach nieobecności, wróciły na tory Formuły 1.

W roku 1994 na reklamach Pirelli pojawił się amerykański sprinter Carl Lewis, który na nogach zamiast butów do biegania miał… czerwone szpilki. Kampania nosiła tytuł „Moc jest niczym bez kontroli” i przeszła do historii międzynarodowego marketingu.

W nowym tysiącleciu firma otworzyła kolejne fabryki m.in. w Chinach, Rumunii i Meksyku.
Dzięki działowi badań i rozwoju, który współpracuje z 50 czołowymi uniwersytetami na świecie, nieustannie ulepsza swoje produkty, pozostając wyłącznym dostawcą opon dla wszystkich zespołów Formuły 1. 

Pirelli kładzie duży nacisk na to, by opony były bardziej przyjazne dla środowiska – zawierają certyfikowany kauczuk naturalny oraz włókno z celulozy regenerowanej, wyznaczając nowy trend dla całej branży. Niedawno branżę oponiarską obiegła elektryzująca wiadomość o kolejnym nowatorskim rozwiązaniu, które wyszło z fabryk Pirelli, oponie bazującej na cybertechnologii oraz sieci 5G. „Cyber Tyre” – to system opon sensorycznych zbierających istotne dane na temat warunków drogowych i przekazujących je w czasie rzeczywistym do urządzeń pokładowych użytkownika auta. Jeżeli opona wyczuje, że jezdnia jest mokra, wysyła informację do systemów kontroli, aby dostosowały prędkość do warunków na drodze. Z całą pewnością nie jest to ostatnie słowo tego włoskiego giganta.

Robert Bałazy

Dzwonnica świętego Marka w Wenecji nie jest oszałamiająco wysoką wieżą, za to najwyższą w mieście, które „wykradziono wodzie”. Przynależy do bazyliki, choć jest budynkiem wolnostojącym na placu patrona Serenissimy, i to właśnie ona stała się m.in. symbolem miasta powstałego na lagunie. Na samym jej szczycie, wieńcząc budowlę, znajduje się błyszcząca w słońcu figura Archanioła Gabriela, a pod jej dachem oczywiście mieszkają dzwony. Nie są jednym, wieloelementowym instrumentem tak jak belgijskie carillony,odlane przez flamandzkich ludwisarzy, ale stanowią zespół dzwonów, które mają własne imiona, swoje tonacje, a każdy z nich bije w konkretnych okolicznościach. Zdarza się, że biją razem, ale musi to być wyjątkowe wydarzenie, które nakazuje uruchomić wszystkie ich serca jednocześnie.

Wszędzie tam, gdzie dzwon ma służyć odmierzaniu czasu, zwoływaniu ludzi, informowaniu, biciu na alarm, albo na chwałę, zawieszony jest na wysokiej wieży, by jego głos mógł brzmieć jak najdonośniej, niosąc dźwięk jak najdalej. Pewnie. Istnieją cudowne, wspaniałe dzwony o ogromnych rozmiarach, które pozostają dziełami sztuki ludwisarskiej i które częstokroć mają wielkie znaczenie historyczne oraz symboliczne dla całych narodów. Takim dzwonem w Polsce jest oczywiście wawelski Zygmunt, a we Francji Emmanuel, wiszący w południowej wieży Notre Dame w Paryżu. Mówi się, że sama muzyka dzwonów jest w pewnym sensie odwzorowaniem kosmicznego uniwersum, czyli wszystkiego tego, co człowieka otacza, a także jego samego jako cząstki wszechświata. To bardzo metaforyczne ujęcie. Jedno jest pewne, w kręgu europejskiej cywilizacji dzwon stał się po prostu nieodzownym elementem życia, stał się poniekąd także jej symbolem. To dlatego wieże dzwonnicze są tak częstym elementem architektonicznym Europy. 

Mieszkańcy Serenissimy zwą swoją campanilę w dialekcie weneckim: El paron de casa czyli pan domu i kochają ją szaleńczo. Pierwotnie było w niej sześć dzwonów: Renghiera– najmniejszy z nich, zwołujący na egzekucję i dlatego nazywany też Campana del Maleficio albo Campana dei Giustiziati; Pregadi to drugi pod względem wielkości dzwon, wzywający wiernych na uroczystości religijne; trzeci to Trottiera – dzwon, który wzywał patrycjuszy jadących konno na posiedzenia Wielkiej Rady; czwarty dzwon nosi imię Nona – kiedy będziecie w Wenecji, to właśnie jego granie usłyszycie w samo południe, tak dziś jak i kiedyś słyszeli je wenecjanie; piąty dzwon to La Marangona, największy z nich – jego bicie oznajmiało początek dnia pracy oraz pierwsze wezwanie na posiedzenie Wielkiej Rady; szósty dzwon, który niegdyś towarzyszył wszystkim pięciu, spadł z dzwonnicy w początkach XVIII wieku i rozbił się doszczętnie; jego imię to Campanone di Candia.

W 1902 roku campanila wenecka, z powodu osłabień od nieustannych uderzeń piorunów, całkowicie się zawaliła. Natychmiast podjęto decyzję o odbudowie. Dziesięć lat później ukochana wieża Wenecjan znów górowała nad miastem.

Na szczyt dzwonnicy warto się dostać po niezapomniane wrażenia wizualne. Na campanile di San Marco można wejść schodami, albo wjechać widną, by móc ujrzeć na własne oczy wspaniałe widoki, które naprawdę zapierają dech w piersiach. Urzekają bogactwem i pięknem architektury powstałej na lagunie, błyszczącymi w słońcu złotymi kopułami budowli, lub białym blaskiem kościołów, pałaców, bibliotek, wszelkimi odcieniami brązu i czerwieni harmonijnych miejskich kamienic, do których wpływa się jakby wprost z błękitnego morza. Jedyne takie miasto na świecie.

Widok z dzwonnicy daje perspektywę, możliwość szerokiego, pełnego spojrzenia na dziejące się poniżej ludzkie sprawy, na tętniące życiem miasto, oraz spojrzenia w górę, w niezmierzony błękit nieba, nocą zaś na ciała niebieskie i gwiazdy. Wieża sytuuje znajdującego się w niej człowieka między dwiema rzeczywistościami. Jest oczywistym symbolem miejsca łączącego niebo i ziemię, miejsca w którym człowiek ma szansę na łączność z niebiosami, miejsca nieomal świętego. 

Może właśnie dlatego kierunek patrzenia: ziemia-niebo pozwolił Galileuszowi zaprezentować swój teleskop właśnie tutaj, na campanile di San Marco w Wenecji, dnia 21 sierpnia w 1609 roku… Pod inną campanile, w kaplicy Novitate w Santa Croce we Florencji, zostanie pierwotnie pochowany,  by wreszcie znaleźć miejsc spoczynku w kościele, a jego grobowiec stanie naprzeciwko grobowca Michała Anioła. Florencki Święty Krzyż to przecież takie włoskie mauzoleum wielkich ludzi.

Być może także dlatego Lot Anioła – wenecka tradycja sięgająca XVI wieku, odbywa się właśnie z tej dzwonnicy? Ale tym razem już w orientacji innej niż galileuszowa: niebo-ziemia. Anioł z nieba spływa na ziemię pod postacią pięknej, młodej Wenecjanki ubranej w przepiękną suknię. Zjeżdża ona na linach z campanile na Plac św. Marka, inaugurując tym samym coroczny wenecki karnawał. 

Na marginesie mówiąc, wieża to także symbol ludzkiej pychy i upadku, jak to miało miejsce w przypadku wieży Babel, ale campanile to nie grozi zwłaszcza, że przecież Galileusz… con il suo cannocchiale allargava gli orizzonti dell’uomo. Będziemy więc i my patrzeć szerzej. 

Włochy od zawsze przywołują skojarzenia pięknych miejsc, ogromnej ilości zabytków, ale też smacznej kuchni i dobrego wina. Każdy region może poszczycić się swoim lokalnym wyrobem z którego słynie i jest dumny. W Veneto takim produktem jest prosecco, wino musujące, które obecnie jest eksportowane w ogromnych ilościach na cały świat. Od dwudziestu lat trwa na nie nieprzerwany boom i można je dostać w restauracjach różnych państw. A w Italii po prostu nie można wyobrazić sobie miejsca, w którym nie byłoby serwowane na aperitivo. Właśnie w tych dniach odbywa się w regionie tzw. Primavera del Prosecco Superiore, czyli wiosenne spotkania z winem. 

Wydarzenie to jest już tradycją na wzgórzach położonych między miejscowościami Conegliano i Valdobbiadene, wpisanych zresztą 9 lipca 2019 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. To mała, historyczna część, całego terytorium prosecco. To tu powstaje najlepszej jakości Prosecco Superiore DOCG i Cartizze, co producenci wyraźnie i dumnie podkreślają. Po dwóch latach nieobecności z powodu pandemii w tym roku powrócił ów wiosenny festiwal (w tym roku będzie on trwał do 12 czerwca) i w końcu winnice i okoliczni mieszkańcy mogą należycie świętować sukces. Zorganizowano 17 wystaw wina (zwane po prostu Le Mostre) w różnych miasteczkach, których społeczność oferuje podróż przez historię, kulturę, przyrodę oraz połączenie wyrafinowanych degustacji z kosztowaniem tradycyjnych potraw.

Le Mostre narodziły się ponad 50 lat temu w celu pokazania i promowania produktu dobrej marki regionu Treviso. Alta Marca jest dziś odnoszącym sukcesy obszarem winiarskim, a ludzie tam mieszkający czują się opiekunami swego terytorium. To zobowiązanie wobec historii i kultury picia prosecco, bo tutaj, na wzgórzach, ziemia i winogrono Glera uprawiane są od XVII wieku.

Aby kultywować, ale też chronić i promować ten szczególny obszar, w 1946 roku, w miejscowości San Pietro di Barbozza, powstało bractwo zwane Confraternita del Prosecco di San Pietro di Barbozza. Założycielami byli absolwenci najstarszej szkoły enologicznej we Włoszech Cerletti Institute w Conegliano otwartej w 1876 roku. Do bractwa mogą wstąpić tylko osoby, które ukończyły kierunek enologiczny. Celem wszystkich jest praca na rzecz rozwoju stowarzyszenia i pielęgnowania tego swoistego królestwa Dionizosa.

Bractwa Prosecco powstało w odpowiedzi na niepewne warunki okresu powojennego, kiedy rolnikom potrzebna była pomoc zarówno moralna, jak i materialna. Wszystko to otrzymali od członków konfraterni, dzięki czemu przetrwali ten trudny dla całej Italii okres. W San Pietro di Barbozza znajduje się sala degustacyjna Sala Degustazione Varaschin – Casa Brunoro, gdzie można umówić się na degustację i posłuchać o początkach prosecco i bractwa.

Efektem tej ciężkiej pracy i umiłowania człowieka do uprawy winorośli jest piękny krajobraz usiany winnicami, gospodarstwami wiejskimi, małymi zamkami i willami, opactwami, klasztorami i kościołami. To wszystko tworzy szczególną relację między pięknem wiejskiej kultury a sztuką, stwarza pragnienie wędrówki po urokliwych drogach regionu. Tu życie płynie wolniej, a jazda po La Strada del Prosecco (Droga Prosecco) to czysta przyjemność.

Link do strony i kalendarza wydarzeń (tylko w jęz. włoskim)

Primavera del Prosecco – sito ufficiale 

Możliwość umówienia się na degustację i posłuchania o bractwie Confraternita del Prosecco di San Pietro di Barbozza

Enoturismo e Degustazioni – Cantine Varaschin