Pizza z Pompejów 

Stanowisko archeologiczne Regio IX w Pompejach to od kilku lat miejsce intensywnych prac i wykopalisk. Obszar około 3200 m2 obejmuje niemal cały kwartał starożytnego miasta, które zniknęło pod lawą wyplutą przez Wezuwiusza w 79 r. n.e. Nadal na swoje odkrycia czeka ponad około 22 hektarów domów wciąż zakopanych pod zastygłą lawą i popiołem. Ostatnio w atrium domu, do którego przylegała piekarnia odkryto fresk, na którym ze zdumieniem archeolodzy zobaczyli coś, co przypomina… pizzę.

Placek na malowidle rzeczywiście wygląda jak pizza, ale nie może nią być z tej prostej przyczyny, że brak najbardziej charakterystycznych składników – pomidorów i mozzarelli. Na ścianie pompejańskiego domu jest namalowane jednak coś, co może być dalekim przodkiem tej potrawy (przypomnijmy, że pizza wpisana została na Listę Światowego Dziedzictwa w 2017 roku jako „tradycyjna sztuka neapolitańskiego producenta pizzy”). 

Widok na stanowisko archeologiczne, foto: pompeiisites.org

Pompeje nigdy nie przestają zadziwiać, to szkatułka, która zawsze odkrywa nowe skarby… – powiedział minister kultury Włoch Gennaro Sangiuliano.

Na fresku widnieje też kielich z winem, umieszczony na srebrnej tacy, a obok niego leży płaska „focaccia”, na której są owoce (granat i daktyle), doprawione przyprawami, oraz rodzajem pesto (łac. moretum), na który wskazują żółtawe i ochrowe kropki. Na tej samej tacy widzimy suszone owoce, żółte truskawki, daktyle i granaty. Ten rodzaj wizerunków, znany w starożytności pod nazwą „ksenia”, został zainspirowany „gościnnymi darami”, które ofiarowywano przybyszom zgodnie z grecką tradycją. Znanych jest około trzystu takich przedstawień w domach rzymskich z okolic Wezuwiusza. To są nawiązania nie tylko do życia codziennego i gościnności, ale wkraczają także w  sferę sakralną.

www.pompeiisites.org

Znajdujemy na fresku pewne wątki tradycji hellenistycznej, rozwinięte później przez autorów epoki Rzymu, m.in. Wergiliusza. Myślę o kontraście między oszczędnym i prostym posiłkiem, który odnosi się do sfery między sielanką a sacrum z jednej strony, a przepychem srebrnych tac i wytwornością przedstawień artystycznych i literackich z drugiej. Jakże nie myśleć w tym kontekście właśnie o pizzy, która również narodziła się jako „ubogie” danie w południowych Włoszech, a teraz podbiła świat i jest często serwowana w restauracjach z gwiazdkami…

– mówił Gabriel Zuchtriegel, dyrektor Parku Archeologicznego w Pompejach.

Park Archeologiczny w Pompejach opublikował wstępny artykuł o odkryciu w przeglądzie historyczno-archeologicznym w E-Journal of the Pompeii Excavations, z którym można się zapoznać na stronie www.pompeiisites.org