Siedem dni tygodnia

Za nami tydzień wyjątkowy. Wielki Tydzień – Settimana Santa. Polska nazwa świąt Wielkanoc wskazuje na doniosłość najważniejszych świąt chrześcijańskich. Z kolei nazwa włoska, Pasqua, nawiązuje bezpośrednio do łacińskiego Pascha, które z kolei pochodzi z hebrajskiego pesach (przejście, ominięcie). Święta paschy trwają siedem dni, upamiętniają przejście anioła śmierci, który ominął domy Izraelitów, ich wyjście z Egiptu i przejście przez Morze Czerwone. Tydzień to siedmiodniowy przedział czasu, nie dziwi zatem, że włoskie słowo settimana wywodzi się z łacińskiego septimus – siódmy. 

Włoskie nazwy dni tygodnia stanowią coś w rodzaju językowego reliktu czasów Hammurabiego i wierzeń starożytnej Mezopotamii. Zresztą, podobnie jest w innych językach. Mieszkańcy Babilonu wierzyli, że Ziemia stanowi centrum wszechświata, a wokół niej krąży siedem ciał niebieskich, które wpływają na życie każdego człowieka z osobna i na dzieje i całej społeczności ludzkiej: Słońce, Księżyc, Merkury, Wenus, Mars, Jowisz i Saturn.  Astrologowie twierdzili, że planety panują kolejną nad pierwszą godziną każdego rozpoczynającego się dnia. Dlatego dni nazwano imionami odpowiednich planet – a jednocześnie bóstw.

Kiedy Aleksander Wielki podbił Bliski Wschód, tamtejsze wierzenia „podbiły” w odwecie Grecję i Rzym, przynosząc także podział tygodnia na siedem dni, z tym że w warstwie językowej egzotyczni babilońscy bogowie ustąpili miejsca swojskim bóstwom lokalnym.

Dni tygodnia, z nielicznymi wyjątkami, stanowią najkrótsze streszczenie mitologii:

DNI TYGODNIA
Dzień tygodnia	Nazwa włoska	Źródłosłów łaciński	znaczenie
niedziela	domenica	Dies Domenica	Dzień Pański
poniedziałek	lunedì	Dies Lunae	Dzień Księżyca
wtorek	martedì	Dies Martis	Dzień Marsa
środa	mercoledì	Dies Mercuri	Dzień Merkurego
czwartek	giovedì	Dies Iovis	Dzień Jowisza
piątek	venerdì	Dies Veneris	Dzień Wenery (Wenus)
sobota	sabato	szabat	Dzień siódmy

A jak jest w innych językach?

Rosyjska nazwa niedzieli воскресенье oznacza Zmartwychwstanie, i władzy radzieckiej nie udało się tego zmienić, nawet przy próbie wprowadzenia sześciodniowego tygodnia, kiedy niedzielę po prostu zlikwidowano. Warto wiedzieć, że w 1940 roku tzw. szestidniewka została wprowadzona na terenach ówczesnej „Zachodniej Białorusi” (jak pamiętamy, sięgającej daleko za Łomżę). 

Włoskie domenica nawiązuje do tradycji chrześcijańskiej, a sabato – podobnie jak polska sobota do wiary mojżeszowej. Z kolei w języku angielskim przetrwała „pogańska” niedziela – sunday – Dzień Słońca, a także  sobota – saturday  – Dzień Saturna.

Niemieccy misjonarze, którzy dotarli do krajów słowiańskich, postanowili raz na zawsze wyplenić ten rodzaj pogaństwa. Dni tygodnia nie zostały więc nazwane od nazw planet, będących jednocześnie imionami bóstw. Pierwszym dniem tygodnia stała się niedziela, dzień następny nazwano poniedzielnym i wszystkie pozostałe dni ponumerowano według tej zasady.

Mogłoby się wydawać, że naszych pradziadów cechował brak zamiłowania do pracy, skoro  w centrum znalazła się  niedziela – dzień świąteczny, w którym się nie działa (nie pracuje). A potem mamy:

poniedziałek – dzień następny, po tym, w którym się nie pracuje.

wtorek – dzień drugi – wtóry… licząc od tego, w którym się nie pracuje

środa – jest pośrodku – pomiędzy dwoma dniami, w których się nie pracuje

czwartek – czwarty dzień…  licząc od tego, w którym się nie pracuje

piątek – piąty dzień… licząc od tego, w którym się nie pracuje

No i wreszcie sobota – dzień siódmy, w którym Bóg odpoczął po stworzeniu świata. Korzeniami, przez język hebrajski, sięgająca aż do asyryjskiego.