28 września 1924 roku w miasteczku Fontana Liri urodził się Marcello Mastroianni (a przynajmniej taka data widnieje w jego akcie urodzenia – tak naprawdę na świat przyszedł dwa dni wcześniej), Jeden z najwybitniejszych włoskich artystów, geniusz ceniony tak we Włoszech jak i za granicą. 

Wkrótce po jego urodzeniu rodzina przeniosła się do Turynu a w roku 1933 do Rzymu. Marcello (poza dwiema niewielkimi rolami jako statysta, co pozwoliło mu dorobić) nie był związany ze światem Kina. Kontynuował swoją edukację, otrzymując w 1943 roku tytuł eksperta budowlanego w Państwowym Instytucie Techniki Przemysłowej Galileo Galilei i podejmując pracę jako projektant techniczny.

Dopiero po wojnie, w 1945 roku pobierać zaczął pierwsze lekcje aktorstwa i próbował zbudować swoją filmową karierę ( wtedy też przeżył swój pierwszy „filmowy” romans – z uczęszczającą na ten sam kurs Silvaną Mangano).

Jego prawdziwy „debiut” (opóźniony w czasie względem wcześniejszych niewielkich ról – ale podobnie jak z datą urodzin liczący się dużo bardziej) to rola w „Nędznikach” Ricardo Freddy z 1948 roku. W tym samym okresie zaczął grywać w amatorskim teatrze, gdzie wypatrzył go Luchino Visconti. Obsadził on Mastroianniego w szekspirowskim „Jak wam się podoba”, dał mu też rolę Mitcha w „Tramwaj zwany pożądaniem” (tam poznał swoją przyszłą żonę, aktorkę Florę Carabellę. Rozstali się w roku 1970 ale nigdy nie rozwiedli się). W latach 50tych zagrał w kilku neorealistycznych komediach („Dziewczęta z Placu Hiszpańskiego”, „Sierpniowa niedziela”, „Paryż jest zawsze Paryżem”) i otwierał się na role w dramatach („A tale of Five Cities”, „Białe noce”, „Ulica ubogich kochanków”).

Pierwsze wielkie sukcesy to role w „Sprawcy nieznani” Monicellego z 1958 roku a następnie w „Auda i jej towarzyszki” z 1960 roku. Rok 1960 to także rola, która przyniosła mu międzynarodową sławę i status „włoskiego kochanka” – Marcello zagrał główną rolę w filmie ‘La dolce vita’ (polski tytuł „Słodkie Życie”) Federico Felliniego.  Obraz ten ukształtował wizerunek Mastroianniego – nigdy nie udało mu się uciec od statusu symbolu seksu, a próbował obalić narosły wokół siebie mit od samego początku. Zaraz po sukcesie „La dolce vita” zagrał impotenta w filmie „Boski Antonio” – na próżno. Świat pokochał Marcello (w 1962 roku magazyn „Time” poświęca mu artykuł, nazywając Mastroianniego najbardziej podziwianą w USA zagraniczną gwiazdą).

W roku 1961 buduje rewelacyjną rolę w czarnej komedii „Rozwód po włosku”. Film zostaje doceniony w Cannes i zdobywa Oskara za najlepszy scenariusz oryginalny.  W roku 1963 gra ponownie u Felliniego („8 i ½”), na planie „Wczoraj, dziś, jutro” tworzy genialny duet z Sophią Loren, w 1968 roku na planie filmu „Kochankowie” przeżywa burzliwy romans z Faye Dunaway a w 1971 roku, jak zawsze na filmowym planie, poznaje Catherine Deneuve – ich romans trwa 4 lata a jego owocem jest córka, Chiara. Pomimo kariery trwającej prawie 50 lat to właśnie ten okres, (trochę ponad dekada od 1960 do 1971) zdefiniował Marcello. 

Mastroianni był gwiazdą totalną, jego mit obrastał go mocniej i mocniej – Marcello zmieniał gatunki, formy sztuki, kraje – ale widziany był zawsze jako „Boski Marcello”.  

Zmarł w 1996 roku, w Paryżu. Obsypany nagrodami, z dorobkiem blisko 150 filmów, grał do samego końca.

„Tu śmieję się ja” – znakomity film w reż. Mario Martone był wczoraj wyświetlany w trakcie Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Wenecji.

Dwie postaci zwracają tu szczególnie uwagę. Po pierwsze to bohater filmu, Eduardo Scarpetta – aktor, komik, będący jedną z najsłynniejszych postaci artystycznego świata przełomu wieków XIX i XX w Neapolu. I po drugie Toni Servillo – wielka gwiazda filmu włoskiego, bliżej znana polskim widzom między innymi dzięki twórczości Paolo Sorrentino (pisaliśmy o jego ostatnim filmie „To była ręka Boga”. Servillo znakomicie sprawdza się w charakterystycznych rolach – tak jest też w wypadku „Tu śmieję się ja”, gdzie przyszło mu odtwarzać rolę ekscentrycznego Scarpetty u szczytu kariery komediowego artysty.

Eduardo Scarpetta to była wyjątkowa postać Neapolu z czasów Belle Epoque – tworzył podwaliny teatru, w którym gra się w dialekcie, występował też w filmach. Ale poza tym stanowił nietuzinkową osobowość i część neapolitańskiego środowiska artystycznego. W wywiadzie dla „Corriere della Sera” reżyser Mario Martone przypomina o jego procesie sądowym z D’Anunzio czy też, jak bronił go Benedetto Croce. „Scarpetta to był amoralny patriarcha, pchany do czynu wielkim pragnieniem sławy i pieniędzy, postać w jakiejś mierze pierwotna dla Neapolu, prawie mitologiczna”.

Co ciekawe w filmie zgrał prawnuk Eduardo słynnego Scarpetty, który nosi to samo imię co słynny pradziadek i również jest aktorem – w obrazie Martone odtwarza postać Vincenzo. To dodatkowy smaczek kinowego fresku o neapolitańskim rodzie.

Pozostaje nam czekać na to, gdy w Polsce ukaże się na ekranach film Martone.

Zmarła wielka gwiazda włoskiej telewizji, estrady, piosenki. Italia w żałobie – przypomina na łamach prasy jej najwybitniejsze kreacje, role, piosenki…

Właściwie nikt we Włoszech nie wiedział o jej chorobie. Tyleż to razy zdarzało się, że znikała, że gdzieś odpoczywała, że wyjeżdżała z rodziną na wakacje. By potem się pojawić. Teraz już się nie wróci. Raffaella Carrà odeszła na zawsze, pozostawiając Włochów nieutulonych w żalu, ale też pozostawiając Italii tyle pięknych wspomnień – piosenek, tańców, ról filmowych, poprowadzonych kultowych programów telewizyjnych. Odejście Raffaelli to bolesna strata dla włoskiej kultury. Tym bardziej, że tak nagła i niespodziewana – gwiazda telewizji i estrady odeszła w wieku 78 lat, po krótkiej walce z chorobą…

Carrà zmarła w Rzymie w poniedziałek 6 lipca o godz. 16.20 – nie pomogła opieka najlepszych lekarzy w jednej z klinik w Wiecznym Mieście. Agencje włoskie i zagraniczne podały tę smutną wiadomość poinformowane przez wieloletniego towarzysza życia, reżysera wielu jej spektakli – Sergio Japino. „Raffaella nas opuściła – zakomunikował – odeszła do lepszego świata, gdzie jej człowieczeństwo, jej uśmiech nie do podrobienia i jej niezwykły talent będą świecić nowym blaskiem”. Sergio wyjaśnił, iż gwiazda przeszła w ostatnich miesiącach prawdziwą kalwarię walcząc z ciężką chorobą, ale nie chciała by wieści o tym stały się podłożem zainteresowania prasy. Zupełnie tak – co jakoś da się wyczytać między wierszami w wypowiedzi Japino – jakby chciała, by publiczność zapamiętała ją z jej najpiękniejszych, najlepszych lat, z estrady, z teledysków, z piosenek i przebojów takich jak „Tuca tuca” czy „Tanti auguri”. To w tekście tej ostatniej piosenki nota bene jest jakieś motto całego jej życia, myślę sobie – 

„Com’è bello far l’amore da Trieste in giù
Com’è bello far l’amore io son pronta e tu
Tanti auguri
A chi tanti amanti ha
Tanti auguri
In campagna ed in città”

„Jak to pięknie kochać się, od Triestu w dół, jak to pięknie kochać się, jestem gotowa i ty też…” 

We wtorek rano, przed meczem ekscytującym całą Italię, półfinałem Mistrzostw Europy, Włochy-Hiszpania, największy dziennik sportowy kraju, „La Gazzetta dello Sport” na okładce dał napis „Od Triestu w dół”, a postać Raffaelli umieścił obok piłkarzy i trenera. Tak, mieli rację redaktorzy – w tym wszystkim chodzi o miłość. O miłość i piękno. Gdy to jest – jest wszystko. Odnajdziesz to i filiżance kawy, i w piosence, i w spojrzeniu na zatokę Surriento, i w piosence Raffaelli. I chyba jeszcze coś, co ukryte było w niej, w jej uśmiechu i co emanowało z jej duszy: radość. Radość życia. Może dlatego chciała, by nikt nie dowiedział się o chorobie, o szpitalnym łóżku? Nie chciała, by czarny całun śmierci, bólu, cierpienia przesłonił tę radość, która dała Włochom? Nie wiem…

Rafaella Carrà urodziła się w Bolonii jako Raffaella Maria Roberta Pelloni, 18 czerwca 1943 roku. Małżeństwo jej rodziców nie było szczęśliwie – szybko się rozpadło. Rafaella zaczęła swoją karierę w wieku ośmiu lat, grając w filmie „Tormento del passato”. Ale tak naprawdę owa kariera rozkwitła dopiero później, w latach sześćdziesiątych, za sprawą telewizji – w okresie, w którym Carrà przeniosła się do Rzymu. To tu spotkała pierwszą wielką miłość swojego życia, Gianniego Boncompagni, starszego od niej o dziewięć lat, mającego dzieci z poprzedniego małżeństwa. Matka oponowała, ale Raffaella nie miała wątpliwości – miłość nie zna wątpliwości. Jednak ich historia zakończyła się na początku lat osiemdziesiątych – wtedy Raffella była już gwiazdą, słynną piosenkarką z wielkimi przebojami w repertuarze oraz prowadzącą programy telewizyjne  – choćby „Canzonissima”, który to show prowadziła wraz z Corrado, wraz z nim śpiewając „Ma che musica Maestro!”. W 1971 roku w „Canzonissima” zaśpiewała słynne „Tuca tuca”, potem zaś pojawił się kawałek „Rumore” do którego tańczyła dosłownie cała Italia. 

W latach siedemdziesiątych Carrà wyprowadziła się do Hiszpanii. Tam, w 1981 roku, jak od uderzenia piorunem zakochała się w Sergio Japino. Miłość, jak sama zresztą opowiadała, była dla niej głównym impulsem wszystkich innych działań. „Miłość nigdy nie umiera, po prostu się zmienia, ale trwa” – mówiła. 

1995 rok to kolejny zwrot w jej życiu – Raffaella wymyśla i prowadzi show telewizyjny „Carramba! Che sorpresa!”, co wyznaczyło dalszą drogę – kolejnych sukcesów, piosenek, występów, od Teatru Ariston i festiwalu Sanremo (który notabene współprowadziła w 2001 roku), po ostatni znakomity program z 2019 roku „A raccontare cominicia tu”. 

Pozostawiła w żałobie całe Włochy. „To dla mnie cios – skomentował wiadomość o jej śmierci prezydent Sergio Mattarella – Carrà pozostawiła nam po sobie przekaz elegancji, uprzejmości, optymizmu”. Premier Włoch Mario Draghi mówił poruszony: „Jej uśmiech i jej szlachetność niosły imię Italii całemu światu”. „Byłaś, jesteś i będziesz zawsze jedyną królową – pożegnała ją piosenkarka Laura Pausini – dla mnie i dla całego świata”.

Ostatnie słowa jakie zostawiła po sobie Raffaella to był wpis, który w mediach społecznościowych pojawił się w dzień jej ostatnich urodzin, 18 czerwca tego roku: „Wasze uczucia tak mnie wzruszają, ściskam was i życzę wam lata, w którym wszystko wróci do normalności”…

Tomasz Łysiak